Górskie schorniska, przeznaczenie i budowa

Biwaki górskie lub schroniska górskie są istotną częścią działań na dużych wysokościach, ponieważ zapewniają schronienie i ochronę turystom, wspinaczom i grotołazom przed nieprzewidywalnymi warunkami pogodowymi, często związanymi z obszarami górskimi. Zostały zaprojektowane tak, aby wytrzymać silne siły, takie jak silne podmuchy wiatru, śnieg, lód lub spadające kamienie. Wykorzystywane są jako baza wypadowa na dłuższe wędrówki i wyprawy lub jako awaryjne schronienie w przypadku nagłych zmian pogody lub wypadków.

Architektura i konstrukcja schronisk górskich różni się w zależności od ich lokalizacji
i przeznaczenia, ale zazwyczaj projektuje się je jako konstrukcje małe, proste, zwarte i lekkie, ponieważ większość z nich zlokalizowana jest w odległych i trudno dostępnych miejscach, do których muszą transportować pieszo lub helikopterem. Materiały użyte do budowy schronisk różnią się również w zależności od ich lokalizacji i przeznaczenia. Schroniska zlokalizowane w wysokich górach, gdzie występują duże ilości śniegu i lodu, wykonane są z materiałów takich jak blacha, stal, aluminium i włókno szklane, które są odporne na ekstremalne warunki pogodowe.

Z drugiej strony schronienia położone w niższych obszarach górskich są wykonane
z lokalnych materiałów, takich jak drewno, kamień i glina. Materiały te zapewniają doskonałą równowagę między trwałością a dostępnością, dzięki czemu idealnie nadają się do stosowania w nisko położonych obszarach górskich. Są one jednak szczególnie powszechne w krajach i regionach o gorszych warunkach ekonomicznych, gdzie bezpieczeństwo w górach nie jest priorytetem. Wyjątkiem są kraje, w których turystyka górska jest jednym z głównych źródeł dochodów.

Jedną z kluczowych cech budowy biwaków jest konstrukcja dachu i pokrycia. Te, które często wtapiają się w elewację biwaku, muszą być zaprojektowane tak, aby wytrzymać duże obciążenia śniegiem i silne wiatry, a zwłaszcza uderzenia pioruna. Dlatego większość schronisk górskich ma strome połacie dachowe i okapy, przeznaczone do szybkiego odprowadzania śniegu i deszczu. Aluminiowe lub blaszane okładziny biwaków umożliwiają utworzenie klatki Faradaya, a tym samym chronią konstrukcję i jej mieszkańców przed uderzeniami piorunów.

Oprócz aspektów praktycznych, wiele schronisk górskich może zawierać również elementy estetyczne, które pomogą im wtopić się w naturalne środowisko. Na przykład niektóre schroniska mają projekt imitujący tradycyjną architekturę alpejską lub inną lokalną architekturę, podczas gdy inne są zbudowane z materiałów pasujących do naturalnego lokalnego kamienia. Inne wykonane są z lustrzanego szkła i stali, które odbijają otoczenie.

Ważnym aspektem projektowania schronisk górskich jest również ich wpływ na środowisko. Wiele obszarów górskich to wrażliwe ekosystemy, które mogą zostać szybko zniszczone przez obecność człowieka. Dlatego wiele schronisk projektuje się tak, aby zminimalizować ich wpływ na środowisko. Może to obejmować takie funkcje, jak fundamenty o niskim wpływie, toalety kompostujące, a w niektórych przypadkach systemy zarządzania szarą wodą.

Jednym z głównych problemów z biwakami górskimi w ciągu ostatnich 40 lat jest to, że zmieniły się one ze schronisk w kurorty, w których turyści zatrzymują się na kilka dni i przejmują je jako popularne miejsca noclegowe Airbnb. W dużym stopniu przyczyniła się do tego popularyzacja alpinizmu i turystyki wysokogórskiej, zapoczątkowana w latach 80. XX wieku. Wzrosła liczba krajowych i zagranicznych pieszych wędrówek po górach, ilość odpadów i lekceważenie zasad korzystania z biwaków, co może prowadzić do wypadków i trudnych sytuacji dla osób, które w danych warunkach najbardziej ich potrzebują.

Tak jak musimy mieć szacunek do innych obiektów użyteczności publicznej i architektury, tak musimy mieć szacunek do schronisk górskich, ponieważ są one przeznaczone nie tylko dla nas, ale dla wszystkich, którzy ich potrzebują. Przede wszystkim musimy mieć pełen szacunku stosunek do samej natury, która otacza biwaki i panujących tam zasad.

Autor:
Žan Križnar, Architect (Arhinova)